Człowiek widzący uważa swą sprawność za zupełnie naturalną i raczej rzadko zastanawia się nad problemami, z którymi każdego dnia borykają się osoby słabo widzące. Niestety w życiu i praktyce okazuje się, że niesprawność wzrokowa jest dla człowieka jedną z najbardziej dotkliwych. Osoba słabo widząca ma wiele kłopotów, a trudności pojawiają się nawet przy wykonywaniu prostych czynności życiowych. Jednak ograniczenie swobodnego poruszania się, wpadanie na różne przeszkody i ludzi przysparza ludziom słabo widzącym chyba najwięcej stresu. Po jakimś czasie rodzi się także lęk przed samodzielnymi wyjściami z domu, co niestety skazuje człowieka na uzależnienie od innych. W przyszłości taka kolej rzeczy często skutkuje utratą poczucia własnej wartości. Dlatego z roku na rok co raz więcej placówek kładzie nacisk na wczesne nauczanie orientacji przestrzennej. Instruktorzy udzielają wielu rad i wskazówek dotyczących samodzielnego i bezpiecznego poruszania się. Ta umiejętność wzbogaca wiedzę poznawczą człowieka, a także kształtuje umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi i radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych. Nie ma wątpliwości, że ww. sprawność jest dla człowieka niezwykle istotna, dlatego w naszym Ośrodku są organizowane kursy orientacji przestrzennej i samodzielnego bezpiecznego poruszania się w terenie znanym i nieznanym.

Takie szkolenie trwa od kilku do kilkunastu miesięcy w zależności od indywidualnych możliwości i potrzeb wychowanka. Układając program dla ucznia, instruktor bierze pod uwagę wiele czynników w tym np.: wiek, możliwości wzrokowe, ogólną sprawność ruchową, dodatkowe schorzenia, osobiste prośby i potrzeby dziecka. Inaczej pracuje się z osobą, która zachowała jeszcze dość dobre widzenie, a inaczej z taką, która ma ograniczone pole widzenia lub obniżoną ostrość i wciąż na coś wpada lub czegoś nie widzi. Wszystko zależy od wstępnej diagnozy funkcjonalnej widzenia i wywiadu z uczniem lub jego rodzicami.

Czasami kurs rozpoczyna się od nauki technik poruszania się z przewodnikiem, a następnie dobrania długiej laski i nauki poruszania się z nią. Innym razem nie ma takiej potrzeby ( w przypadku uczniów o większych możliwościach wzrokowych), więc pomija się ten etap i zaczyna naukę:

• kierunków świata,
• bezpiecznego przechodzenia przez skrzyżowania,
• docierania do ważnych lub centralnych punktów w Warszawie,
• korzystania ze środków komunikacji miejskiej (autobus, tramwaj, metro),
• technik poruszania się w tłumie,
• korzystania z drogowskazów i tablic informacyjnych,
• korzystania z mapy i strony Internetowej ZTM.

Głównym celem zajęć jest uzyskanie przez ucznia pełnej sprawności i samodzielności w poruszaniu się w terenie znanym i nieznanym. Dodatkowym zadaniem nauczyciela - instruktora jest uwrażliwienie ucznia na różne niebezpieczeństwa i nauka przewidywania, zwłaszcza podczas przechodzenia przez ulice i poruszania się środkami komunikacji miejskiej. Istotne jest także przekazania uczniowi ogólnych zasad, w tym także ograniczonego zaufania do kierowców i innych ludzi. Kiedy instruktor ma już pewność, że uczeń opanował wszelkie umiejętności w praktyce i w teorii, kończy szkolenie egzaminem. Kolejnym i ostatnim już etapem jest wydanie stosownego zaświadczenia o ukończeniu kursu.

Magdalena Sikorska

Referat p. Pauliny Kalisz na temat orientacji przestrzennej wygłoszony na konferencji w Owińskach - zobacz